Inwestowanie

Fundusze inwestycyjne

Fundusze inwestycyjne tworzone są ze środków pieniężnych powierzonych przez indywidualnych inwestorów. Środki te są zarządzane na rzecz inwestorów przez licencjonowanych specjalistów. Zadaniem funduszu jest inwestowanie wpłaconych do funduszu środków w taki sposób, aby osiągnąć jak największy zysk dla uczestników funduszu, przy jednoczesnym ograniczeniu ryzyka inwestycyjnego. Istota funduszy inwestycyjnych opiera się na połączeniu zasobów kapitałowych (środków pieniężnych) indywidualnych inwestorów w celu ich wspólnego inwestowania.

Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne

Dokonując wpłaty do funduszu inwestorom zostają przydzielone tytuły uczestnictwa, czyli jednostki uczestnictwa lub ich ułamkowe części (w przypadku tzw. otwartych funduszy inwestycyjnych – FIO) lub certyfikaty inwestycyjne (w przypadku zamkniętych funduszy inwestycyjnych – FIZ). Ich liczba pokazuje proporcjonalny udział uczestnictwa w majątku funduszu inwestycyjnego. Inwestowane środki przez fundusz tworzą portfel inwestycyjny. Podczas trwania funduszu inwestycyjnego otwartego zbywa lub odkupuje przeznaczone uczestnikowi jednostki na jego żądanie, zaś fundusz zamknięty emituje certyfikaty inwestycyjne oraz dokonuje ich wykupu w przypadkach określonych w statucie funduszu.

Fundusz dokonuje ustalenia wartości tytułów inwestycyjnych, tzn. oblicza wartość aktywów netto funduszu przypadających na tytuł uczestnictwa (dzień wyceny). Z reguły wycena następuje w dniach, w których odbywa się sesja na giełdzie. Wartość tytułu uczestnictwa może się zmienić w każdym dniu wyceny. Liczbę jednostek uczestnictwa określa się poprzez podzielenie kwoty wpłaty przez aktualną na moment wpłaty wartość pojedynczej jednostki uczestnictwa.

Zbywanie i odkupowanie

Jednostki uczestnictwa są zbywane i odkupowane przez otwarty fundusz inwestycyjny po cenie wynikającej z wartości jednostek w danym dniu, odpowiednio powiększoną lub pomniejszoną o pobieraną przez zarządzające funduszem towarzystwo opłatę manipulacyjną. Opłaty za zbywanie i odkupywanie jednostek uczestnictwa występują zwykle w formie opłaty procentowej od wielkości wpłacanych środków. W polskich warunkach kształtują się one na poziomie od 0 do 4 procent.

Zebrane od uczestników funduszu środki są inwestowane w różnego rodzaju papiery wartościowe (np. akcje, obligacje listy zastawne) i prawa majątkowe (np. nieruchomości). Dokonując wyboru funduszu powinniśmy zapoznać się ze statutem funduszu, prospektem informacyjnym (w przypadku funduszu otwartego), prospektem emisyjnym (w przypadku funduszu zamkniętego), memorandum informacyjnym lub warunkami emisji, a także z tabelą opłat manipulacyjnych związanych z nabyciem jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych.

Cechą charakterystyczną funduszy inwestycyjnych jest to, że wiążą się z dużym ryzykiem inwestycyjnym niż lokaty. Stopa zwrotu (zysk) osiągana przez fundusze inwestycyjne nie jest tak pewna jak oprocentowanie lokat. Uczestnik funduszy inwestycyjnych może dużo zyskać jak i dużo stracić. O tym należy pamiętać decydując się na tego typu produkty finansowe.

Są różne fundusze

Ze względu na politykę lokacyjną klientów funduszy, fundusze możemy podzielić na:

Fundusze akcji – inwestują, w co najmniej 2/3 swoich aktywów w akcje oraz inne udziałowe papiery wartościowe (np. prawo do akcji, kwity depozytowe itp.).

Fundusze mieszane – inwestują w różne klasy aktywów, np. w akcje, obligacje,. W zależności od składu portfela inwestycyjnego w ramach tej jednej kategorii wyróżnia się fundusze z ochroną kapitału, stabilnego wzrostu, zrównoważone itp.

Fundusz z ochroną kapitału stosują zabezpieczenia portfela akcji, polegającej na odpowiednim równoważeniu udziałów akcji i instrumentów dłużnych w portfelu. Celem jest ochrona wartości aktywów funduszu przed spadkiem poniżej zakładanego poziomu.

Fundusz bezpieczne inwestują przede wszystkim w papiery wartościowe o stałym dochodzie, tj. bony skarbowe i obligacje skarbowe emitowane przez rząd lub bank centralny oraz instrumenty dłużne emitowane przez przedsiębiorstwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

Fundusze zrównoważone charakteryzują się równym udziałem akcji i obligacji w portfelu.  Ryzyko związane z tymi funduszami jest średnie.

Fundusze agresywne inwestują w 100 proc. akcji lub inne dokumenty udziałowe. Charakteryzują się dużym ryzykiem z powodu dużych wahań wartości jednostek uczestnictwa lub certyfikatów w związku z wartością portfela.

Źródło: U. Banaszczak-Soroka, Rynki Finansowe. Organizacja, instytucje, uczestnicy. Warszawa 2012 r. B. Jawdosiuk, K. Rożko, ABC inwestowania w fundusze inwestycyjne. Poradnik inwestora, wyd. CEDUR, KNF.

Geneza polskiej giełdy papierów wartościowych

Pierwsza giełda papierów wartościowych w Polsce została otwarta w Warszawie w 1817 roku. Przedmiotem obrotu giełdowego w XIX wieku były przede wszystkim weksle i obligacje.  Na ziemiach polskich oprócz giełdy warszawskiej istniały również giełdy papierów wartościowych w Katowicach, Krakowie, Lwowie, Łodzi, Poznaniu i Wilnie. Szczególne znaczenia miała jednak giełda papierów wartościowych w Warszawie, która skupiała 90 proc. obrotów.  Po II wojnie światowej podjęto próby jej reaktywowania, niestety bezskutecznie.  We wrześniu 1989 roku niekomunistyczny rząd rozpoczął zmiany ustroju i odbudowy gospodarki kapitalistycznej.

Obecnie Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. jest największą giełdą regiony Europy Środkowo-Wschodniej. GPW prowadzi rynek regulowany dla akcji oraz instrumentów pochodnych, a także alternatywny rynek akcji NewConnect dla spółek wzrostowych. GPW rozwija także Catalyst – rynek przeznaczony dla emitentów obligacji korporacyjnych i komunalnych oraz rynek energii. GPW jest nadzorowana przez Komisję Nadzoru Finansowego.

Jak inwestować?

Osoba dokonująca transakcji na giełdzie papierów wartościowych musi posiadać rachunek inwestycyjny w jednym z licencjonowanych domów maklerskich, gdzie składane będą wszystkie zlecenia (czyli dyspozycje, co i na jakich warunkach chcę kupić lub sprzedać na giełdzie).

Dom maklerski, któremu klient zlecił dokonanie transakcji giełdowej, odpowiada za prawidłowe wykonanie zlecenia. Wszystkie złożone zlecenia przez inwestorów są anonimowe, co oznacza że inwestorzy nie wiedzą z kim mogą potencjalne zawrzeć transakcje.

Zlecenia można składać na kilka sposobów: przez Internet, telefonicznie lub osobiście w domu maklerskim. W zleceniu inwestor określa: stronę/rodzaj oferty (kupno lub sprzedaż); limit ceny lub rodzaj zlecenia bez limitu ceny; termin ważności zlecenia; nazwę papieru wartościowego/instrumentu finansowego, który chce kupić/sprzedać; liczbę papierów wartościowych (wolumen); dodatkowe warunki wykonania zlecenia. Na przykład, jeżeli inwestor złożył zlecenie kupna 50 akcji spółki ,,A’’, określając limit ceny na 100 zł, oznacza to że chce kupić akcje nie drożej niż po 100 zł.

W co inwestować?

Ogół instrumentów finansowych notowanych na GWP w Warszawie można podzielić na trzy podstawowe grupy: papiery wartościowe, instrumenty pochodne oraz pozostałe.

Do papierów wartościowych należą:

Akcje – najpopularniejsze grupa instrumentów finansowych notowanych na GWP w Warszawie. Swym posiadaczom dają m.in.  prawo do udziału w kapitale spółki i upoważniają do otrzymania dywidendy.

Obligacje – papiery wartościowe emitowane w serii na określony czas. Emitent obligacji jest dłużnikiem nabywcy (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do zwrotu pożyczonej kwoty oraz wypełnienia określonego obowiązku (wypłaty odsetek od pożyczonej kwoty). Obligacje emitowane na GWP w Warszawie: Skarbu Państwa, komunalne, korporacyjne i spółdzielcze.

Prawo do akcji (PDA) – instrument, który umożliwia zawieranie transakcje kupna-sprzedaży walorami spółki, która sprzedała swe akcje na rynku publicznym, ale jeszcze nie zadebiutowała na giełdzie.

Prawo poboru – przywilej dotychczasowych akcjonariuszy spółki, polegający na pierwszeństwie przy obejmowaniu akcji nowej emisji spółki. Prawo poboru może stanowić przedmiot obrotu jako samodzielny papier wartościowy.

Certyfikaty inwestycyjne – emitentami są zamknięte fundusze inwestycyjne, które tworzą fundusze na ściśle określony czas, po upływie którego inwestorzy otrzymują kwotę odpowiadającą liczbie i końcowej wycenie posiadanych certyfikatów. Przed upływem tego terminu inwestorzy mogą sprzedać certyfikaty na giełdzie.

Instrumenty pochodne:

Instrumenty pochodne – instrumenty finansowe, których cena zależy od ceny innego instrumentu, np. akcji, kursu walut, indeksu giełdowego. Do instrumentów finansowych notowanych na giełdzie należą m.in. kontrakty terminowe na indeksy, na waluty itp.

SŁOWNIK:

Emitent – podmiot wystawiający papiery wartościowe i ogłaszający ich sprzedaż na własny rachunek i we własnym imieniu lub instytucja dokonująca emisji pieniądza.  Emitentami mogą być: Skarb Państwa, przedsiębiorstwo, instytucja finansowa, jst.

Inwestor – osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka niepodjadająca osobowości prawnej, która inwestuje wolne środki finansowe.

Dywidenda – część zysków netto spółki kapitałowej przeznaczonej dla jednego wspólnika lub akcjonariuszy.

Zawieranie transakcji

Na  warszawskiej giełdzie papierów wartościowych obowiązuje system transakcyjny charakteryzujący się tym, że kursy poszczególnych papierów wartościowych ustalane są na podstawie zleceń kupujących i sprzedających. W celu oznaczenia kursu sporządza się zestawienie zleceń zawierających dyspozycje kupna i sprzedaży. Zlecenia maklerskie złożone na giełdzie trafią do tzw. arkusza zleceń. W arkuszu zleceń wszystkie zlecenia na dany instrument są automatycznie podporządkowane i czekają na realizację. O kolejności w jakiej są realizowane zlecenia decyduje cena zgłoszona przez inwestora, a następnie czas złożonego zlecenia. Inwestorzy, którzy chcą kupić drożej moją pierwszeństwo przed tymi, którzy chcą kupić taniej.

Źródło:

1. https://www.gpw.pl/historia (data odczytu 14.06.2016 r.)
2. Publikacja GWP, Jak zostać inwestorem giełdowym?, Warszawa kwiecień 2011.
3. J. Czekaj, Rynki. Instrumenty i instytucje finansowe, wyd. PWN. 2008.

Klienci mają do wyboru trzy drogi do odzyskania swoich pieniędzy

1. Ugoda ze sprzedawcą polisy.

Należy rozpocząć od próby porozumienia się ze sprzedawcą polisy. Na skutek działań Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów towarzystwa ubezpieczeniowe zobowiązały się do rezygnacji z egzekwowania tzw. opłat likwidacyjnych. Także przybywa wyroków sądowych korzystnych dla klientów i towarzystwa są bardziej skłonne do zawierania ugód. Jeżeli posiadacz polisy potrafi przedstawić argumenty, przygotuje dobrze pismo i wypełni wniosek, to ma szansę na korzystne dla siebie rozwiązanie. Jeżeli nie dojdzie do ugody pozostaje droga sądowa.

2. Indywidualny pozew sądowy.

Warto spróbować tego sposobu, bo sądy zasądzają zwrot kosztów postępowania, co pokrywa zazwyczaj ok. 70 proc. kosztów adwokackich. Towarzystwa coraz rzadziej składają też apelacje.

3. Pozew zbiorowy

Przystąpienie do pozwu zbiorowego jest tańsze niż do pozwu indywidualnego. Te rozwiązanie ma niestety dość istotne wady. Sprawa trwa znacznie dłużej a związana jest z zebraniem odpowiednio dużej grupy osób (100-200). Procedura w pozwie zbiorowym jest też bardziej skomplikowana, przed rozpatrzeniem niezbędna jest decyzja sądu o dopuszczeniu do rozpoznania. Ponadto ciężar sprawy w pozwie zbiorowym dotyczy kwot rzędu kilku milionów zł i w tych sprawach opór towarzystw jest większy. Należy podkreślić, że do tej pory żaden taki pozew nie znalazł jeszcze prawomocnego rozstrzygnięcia.

Osoby zdecydowane na pozbycie się tego produktu finansowego, które potrzebują wsparcia w przygotowaniu odpowiedniego pisma czy wniosku mogą skorzystać z pomocy Rzecznika Finansowego, Al. Jerozolimskie 87, 02-001 Warszawa, tel. 22 333 73 26, 22 333 73 27, e-mail: biuro@rf.gov.pl. Więcej na www.rf.gov.pl.

Bardzo pomocne jest też Stowarzyszenie „Przywiązani do polisy”. Do 15 września prowadzi ono akcję pomocy prawnej dot. polisolokat. Prawnicy Stowarzyszenia do 15 września od poniedziałku do czwartku w godzinach 11-17 udzielają bezpłatnych porad telefonicznych na temat tego, jak zrezygnować z toksycznych produktów finansowych. Kontakt do prawników: 665 854 410, 665 854 730, 721 565 623, 665 851 314