„Myślę, decyduję, działam – finanse dla najmłodszych”. 2 edycja

Wrzesień 2022

Nauczyciele opracowali indywidualne harmonogramy
i przystąpili do realizacji zajęć w klasach III. W roku szkolnym 2022/2023 odbędzie się 26 godzin zajęć z wykorzystaniem pakietu, wyjścia do sklepów, instytucji finansowych. Oprócz obowiązkowych zajęć merytorycznych z wykorzystaniem pakietu przewidziany jest konkurs dla nauczycieli [opracowanie autorskich scenariusz zajęć] oraz na zakończenie projektu Konkurs wiedzy finansowej dla uczniów.
Trzyletni projekt zakończy się seminarium podsumowującym.

Czerwiec 2022

W czerwcu nauczyciele zakończyli realizację zajęć w II semestrze klas II. Nauczyciele przeprowadzili łącznie 42 godziny zajęć. Życzymy zdrowych i udanych wakacji.
Do zobaczenia w ostatnim etapie projektu. Rok szkolny 2022/2023 będzie bardzo pracowity 🙂

Kwiecień 2022

Spotkanie na półmetku

W dniach 1-2 kwietnia 2022 roku w Warszawie odbyły się warsztaty doszkalające oraz wymiana dobrych praktyk dla nauczycieli uczestniczących w 2 edycji projektu „Myślę, decyduję, działam – finanse dla najmłodszych”.

Spotkanie było długo wyczekiwane zarówno przez uczestników projektu jak
i jego organizatorów.  Była to bowiem pierwsza okazja do osobistego poznania się. Zeszłoroczne warsztaty metodyczne inicjujące projekt, z uwagi na panującą pandemię odbyły się w formie zdalnej.

Warsztaty doszkalające miały na celu przede wszystkim wzrost wiedzy
i świadomości finansowej nauczycieli w obszarach tematycznych sprawiających im największą trudność, wymianę dobrych praktyk, dzielenie się dotychczasowym doświadczeniem w realizacji projektu, udział w panelach dyskusyjnych. Równie ważne dla uczestników okazały się możliwość zawarcia nowych, cennych znajomości oraz prowadzenia długich rozmów na każdy ważny dla jakości prowadzonych zajęć temat.

Panel poświęcony identyfikacji silnych i słabych stron projektu, ryzyk
i zagrożeń, wymianie dobrych praktyk – prezentacji wybranych scenariuszy lekcji poprowadziły dr hab. Alina Kalinowska – Iżykowska i dr hab. Małgorzata Żytko. Przeprowadzono też warsztaty: „Oszczędzanie i inwestowanie. Kredyt”, które poprowadziła Ewa Kruk a „Techniki i narzędzia pomocne w edukacji finansowej” Magdalena Nastrabasz.

Pierwszego dnia, podczas podsumowania dotychczasowych działań projektowych do spotkania dołączyła Pani Kinga Sternik z Departamentu Edukacji i Wydawnictw – Wydziału Projektów Edukacyjnych Narodowego Banku Polskiego. Podziękowała Stowarzyszeniu Krzewienia Edukacji Finansowej za podejmowanie działań w obszarze edukacji finansowej, wyraziła wielkie uznanie dla realizacji drugiej już edycji projektu. Podkreśliła nie tylko wartość edukacyjną projektu oraz dbałość o jego realizację. Nauczycielom podziękowała za zaangażowanie i udział w projekcie, podkreślając szczególną rolę edukacji początkowej stanowiącej fundament dla całego rozwoju dziecka, w tym rozwoju umiejętności, postaw i zachowań finansowych.

Dwudniowe spotkanie spełniło swoje zadanie, nauczyciele wyjeżdżali bardzo zadowoleni, zmotywowani do dalszej pracy a w głowach rodziły się już nowe pomysły do jeszcze ciekawszej, bardziej angażującej uczniów formy zajęć.

 

 

 

Grudzień 2021

Zakończył się konkurs na opowieść graficzną „Jak dysponuję swoim kieszonkowym”?

Wszystkim uczestnikom serdecznie dziękujemy za piękne prace, kreatywność i przesłanie jakie większość z nich ze sobą niosła.  W konkursie wzięło udział 556 uczniów.
Nauczycielom dziękujemy za zaangażowanie i pomoc w przesyłaniu prac.

Wszystkie wyróżnione prace w galerii.

Oto lista uczniów wyróżnionych prac.

l.p. nazwisko imię nauczyciel prowadzący projekt
1 BANAŚ EMILKA MICHALIK MAŁGORZATA
2 BIEL GABRIELA MICHALIK MAŁGORZATA
3 BRANDT WIKTORIA PIANKA ANNA
4 DŁUŻAK LENA WOJCIECHOWSKA DARIA
5 EJDYS ZUZANNA POPŁAWSKA AGNIESZKA
6 FARIMA NADIA JACHYMCZAK MARTA
7 FEDOROWICZ WIKTORIA CHOJNACKA ELŻBIETA
8 GAC MILENA PIKUS MARZENA
9 GAJEWSKI ALEKSANDER SIWIŃSKA EWELINA
10 GUZ NATALIA ŁOZIŃSKA-MARTYSZ KATARZYNA
11 IGLIK ZUZANNA JESIONKOWSKA KATARZYNA
12 JARY BENIAMIN FIGURSKA ALEKSANDRA
13 JUSZCZAK IGOR SAKOWSKA MAGDALENA
14 KOTWICA HANNA OSTROWSKA ANETA
15 KOWALSKI SZYMON RUTKIEWICZ IWONA
16 KUBICA HANNA KĘPA IWONA
17 KUCHARCZYK POLA NOWAK KAROLINA
18 KUŚ ALEKSANDER CHOLEWA-GAŁUSZKA BOGUSŁAWA
19 KWIATKOWSKA KAJA BAGNIUK TERESA
20 ŁUC ANTONIO GALAS ZBIGNIEW
21 ŁUCZKO ALEKSANDRA PIENIĄŻEK ZOFIA
22 MATYKA MARCEL BAGNIUK TERESA
23 MIKOŁAJCZYK FILIP WESOŁOWSKA KATARZYNA
24 MOKSA MARIA WNĘK-CEPUCH EWELINA
25 NOWAKOWSKA WIKTORIA ŁOUSZYŃSKA MARZENA
26 OJDANA JULIANNA SIWIŃSKA EWELINA
27 OLSZEWSKI TYMOTEUSZ FIGURSKA ALEKSANDRA
28 PISZCZEK PIOTR GALAS ZBIGNIEW
29 PŁÓCIENNIK KORNELIA ŻAK ANNA
30 POMORSKA JULIA MICHALSKA MAŁGORZATA
31 PROBA KAROL SPODNIEWSKA IWONA
32 RAK ANTONINA OSTROWSKA ANETA
33 SERZYSKO LILIANA MICHALSKA MAŁGORZATA
34 SITEK JAN JESIONKOWSKA KATARZYNA
35 ŚLEPIEŃCZUK MACIEJ DWÓRZNIK MONIKA
36 SMOLEŃ POLA SPODNIEWSKA IWONA
37 SZRAMKE JOANNA PIANKA ANNA
38 TARAJKOWSKA NINA SOWIŃSKA KINGA
39 TYNIEC ANNA ZALEWSKA-VIZAUER GRAŻYNA
40 WACHOWSKA ALICJA RAJCZYK ANNA
41 WALCZAK JAKUB JACHYMCZAK MARTA
42 WELTROWSKI MARCEL PIANKA ANNA
43 WOJTYNA IGNACY RUTKIEWICZ IWONA
44 ŻBIKOWSKI ERYK SIENKIEWICZ IWONA
45 ŻMIJEWSKA MARIA WANDACHOWICZ RENATA

Październik 2021 

Ogłoszono konkurs na najlepszą opowieść graficzną „Jak gospodaruję swoim kieszonkowym?”. Wyniku konkursu zostaną ogłoszone na początku grudnia 2021 r.

Wrzesień 2021

Po wakacyjnej przerwie, po opracowaniu indywidualnych harmonogramów, nauczyciele przystąpili do realizacji zajęć. W roku szkolnym 2021/2022 odbędą się 42 godziny zajęć z wykorzystaniem pakietu, wyjścia do sklepów, instytucji finansowych. Pod koniec października zostanie ogłoszony konkurs na najlepszą opowieść graficzną „Jak gospodaruję swoim kieszonkowym?”.

Czerwiec – lipiec 2021 

Zakończył się pierwszy etap II edycji projektu. Wszyscy nauczyciele przeprowadzili 12 godzin zajęć.

Serdecznie dziękujemy zarówno nauczycielom jak i uczniom za zaangażowanie i wiele pozytywnej energii. Wiemy, że młodzi finansiści już pytają o kolejne zajęcia. Cieszy nas to bardzo ale teraz czas na odpoczynek. Życzymy zdrowych i udanych wakacji.
Do zobaczenia we wrześniu.

Konkurs grupowy na plakat zachęcający do oszczędzania

Wraz z końcem roku szkolnego zakończył się I konkurs – grupowy na plakat zachęcający do oszczędzania. W konkursie wzięło udział 719 uczniów. Poniżej kilka wybranych prac.

Wszystkie prace konkursowe w galerii.

Wszystkim dzieciom dziękujemy za udział w konkursie! 🙂

Czerwiec 2021 – tak się bawią i zdobywają wiedzę nasi mali finansiści

 

Maj 2021 – konkurs grupowy na plakat zachęcający do  oszczędzania

Kilka dni po ogłoszonym konkursie możemy podziwiać pierwsze prace. Czekamy na pozostałych uczestników i ich pomysły na plakat.

Kwiecień 2021 – Lekcja „Poznajemy zawody”

Niespełna trzy tygodnie od zakończonych warsztatów odbyły się już pierwsze zajęcia a mali finansiści z zapałem i entuzjazmem uczą się, dyskutują i opowiadają o swoich doświadczeniach…

 

 

Informacja na temat warsztatów metodycznych on line w dniach 13 i 15-18 marca 2021 roku

  • W dniach 13 i 15-18 marca 2021 roku odbyły się warsztaty metodyczne on line dla 45 nauczycieli zakwalifikowanych do 2 edycji projektu. Przed warsztatami do każdego uczestnika wysłano materiały szkoleniowe: gazetownik, pakiet wraz z Poradnikiem dla nauczyciela, list do rodziców, informację o kieszonkowym, zestaw zabawkowych pieniędzy, notes oraz długopis.Podczas pierwszego, 6 godzinnego spotkania przedstawione zostały następujące zagadnienia:
    • Wprowadzenie do założeń projektu „Myślę, decyduję, działam – finanse dla najmłodszych”  – Magdalena Nastrabasz, dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW;
    • Cele i treści edukacji ekonomicznej w pakiecie edukacyjnym „Myślę, decyduję, działam – finanse dla najmłodszych”– obszary wiadomości, umiejętności oraz postawy – dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW, Ewa Kruk;
    • Zagospodarowanie przestrzeni w klasie, współpraca z rodzicami – dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW, dr hab. Alina Kalinowska-Iżykowska;
    • Założenia pakietu edukacyjnego – metody edukacji ekonomicznej. Metody pracy w trakcie realizacji zajęć – dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW, dr hab. Alina Kalinowska-Iżykowska;
    • Zapoznanie się z pakietem edukacyjnym i Poradnikiem dla nauczyciela – dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW, dr Alina Kalinowska-Iżykowska, Magdalena Nastrabasz i Ewa Kruk – SKEF;
    • Poradnik dla nauczyciela – jak korzystać ze scenariuszy zajęć? – dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW, dr Alina Kalinowska-Iżykowska;

    Na koniec ewaluator – dr  hab. Alina Kalinowska-Iżykowska szczegółowo omówiła wszystkie istotne zagadnienia dotyczące wprowadzenia do celów i metod badania ewaluacyjnego, przedstawiła narzędzia badania ewaluacyjnego – niezmiernie istotne z uwagi na konieczność zaangażowania w nie nauczycieli i  dzieci biorących udział w projekcie oraz grup kontrolnych  (między innymi pretest, midtest i postest).

    Kolejne dni warsztatów poświęcone zostały praktycznemu podejściu do pracy w projekcie. Poruszone zostały tematy związane z metodyką prowadzenia zajęć, pracy z pakietem pod kątem zadań matematycznych. Ewa Kruk oraz Magdalena Nastrabasz w praktyczny sposób zaprezentowały alternatywne do opisanych w poradniku dla nauczycieli wybrane scenariusze lekcji w ujęciu zagadnień ekonomicznych, takie jak piramida potrzeb, potrzeba czy zachcianka, reklama towarów i wpływ reklamy na dzieci. Omówione zostały również sprawy administracyjno-sprawozdawcze.

    Podczas ostatniego dnia warsztatów odbyła się projekcja filmu instruktażowego, na którą zostały zaproszone również uczestniczki I edycji projektu. Panie chętnie podzieliły się swoimi doświadczeniami z pracy z pakietem, podkreśliły ogromną wartość jaką udział w projekcie dał nie tylko dzieciom ale również im jako nauczycielom, pedagogom a często również jako rodzicom. Dla wszystkich uczestników warsztatów była to okazja do podsumowania, dyskusji oraz wymiany doświadczeń.
    Uczestniczki I edycji wyraziły ogromną chęć ponownego udziału w kolejnych edycjach projektu. Nad całym przebiegiem warsztatów czuwał facylitator Pani Monika Walczak.

  • W związku z rezygnacją z udziału w projekcie Pani Teresy Gabruk, do projektu została przyjęta osoba z listy rezerwowej, Pani Bogusława Cholewa – Gałuszka.

Wyniki rekrutacji do 2 edycji projektu
„Myślę, decyduję, działam – finanse dla najmłodszych”

  • Szanowni Państwo, w wyniku rekrutacji przeprowadzonej na podstawie przesłanych przez nauczycieli formularzy zgłoszeniowych do II edycji projektu „Myślę, decyduję, działam – finanse dla najmłodszych” zakwalifikowano ostatecznie 45 nauczycieli. Ponadto, 4 osoby zakwalifikowano na listę rezerwową.

Poniżej lista zakwalifikowanych osób wg kolejności alfabetycznej.

1. Teresa Bagniuk Iława Szkoła Podstawowa nr 1 im. M. Kopernika
2. Helena Baron Zdzieszowice Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2
3. Karolina Bogdan Kraków Szkoła Podstawowa nr 43
4. Elżbieta Chojnacka Michałów Publiczna Szkoła Podstawowa
5. Monika Dwórznik Piątnica Poduchowna Zespół Szkolno-Przedszkolny
6. Aleksandra Figurska Gdynia Szkoła Podstawowa nr 34 z oddziałami integracyjnymi
7. Teresa Gabruk Łosiów Publiczna Szkoła Podstawowa im. Juliusza Słowackiego
8. Zbigniew Galas Wrocław Szkoła Podstawowa nr 4
9. Elżbieta Gregorczyk Bielicha Publiczna Szkoła Podstawowa w Bielisze
10. Anna Jasiulewicz Szczecin Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I. stopnia

 

11. Katarzyna Jesionkowska Ostrów Mazowiecka Szkoła Podstawowa nr 2
12. Agata Józwowska Olsztyn Niepubliczna Szkoła Podstawowa „Piątka”
13. Anna Wyszyńska Witeradów Publiczna Szkoła Podstawowa im. Juliusza Słowackiego
14. Edyta Karwowska Warszawa Szkoła Podstawowa nr 16 im. Tony Halika
15. Iwona Kępa Kośmidry Zespół Szkolno-Przedszkolny w Kośmidrach. Szkoła Podstawowa  im. Wandy Kawy i Bronisławy Kawy
16. Agnieszka Kita Iwkowa Nagórze Publiczna Szkoła Podstawowa
17. Sylwia Kutrzuba Wrocław Szkoła Podstawowa nr 84
18. Alina Kwiatos Michowice Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka
19. Marzena Łopuszyńska Bielicha Publiczna Szkoła Podstawowa w Bielisze
20. Katarzyna Łozińska-Martysz Lublin SP nr 40 im. Lubelskiego Lipca 1980
21. Małgorzata Michalik Łuczyce Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II
22. Małgorzata Michalska Warszawa Szkoła Podstawowa nr 340
23. Karolina Nowak Wrocław Szkoła Podstawowa nr 76 z oddziałami Sportowymi im. I Armii Wojska Polskiego
24. Aneta Ostrowska Kraśnik Społeczna Szkoła Podstawowa im. 24 Pułku Ułanów
25. Anna Pianka Kowale Szkoła Podstawowa w Kowalach
26. Zofia Pieniążek Kraków Szkoła Podstawowa nr 18
27. Marzena Pikus Janowice Wielkie Szkoła Podstawowa im. Wandy Rutkiewicz
28. Agnieszka Popławska Kobułty Szkoła Podstawowa im. Flagi Polski
29. Anna Rajczyk Kraków Szkoła Podstawowa nr 64
30. Klaudia Ratajczyk Legionowo Społeczna Szkoła Podstawowa nr 35  oddziałami dwujęzycznymi im. Noblistów Polskich STO
31. Iwona Rutkiewicz Gronowo Górne Publiczna Szkoła Podstawowa
32. Magdalena Sakowska Chojna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Janusza Korczaka
33. Iwona Sienkiewicz Legionowo Szkoła Podstawowa nr 8 im. 1 WDP
34. Ewelina Siwińska Węgrów Szkoła Podstawowa nr 1 im. Jana Dobrogosta Krasińskiego
35. Kinga Sowińska Łomianki Szkoła Podstawowa nr 3 z oddziałami dwujęzycznymi i sportowymi im. Janusza Kusocińskiego
36. Iwona Spodniewska Oława Szkoła Podstawowa nr 4 im. Jana Pawła II
37. Bogumiła Spytkowska Orawka Szkoła Podstawowa w Orawce
38. Iwona Stefańska Stara Wieś Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej
39. Renata Wandachowicz Gdynia Szkoła Podstawowa nr 34 z oddziałami integracyjnymi
40. Katarzyna Wesołowska Rdziostów Szkoła Podstawowa im. Stanisława i Jana i Potoczków
41. Ewelina Wnęk-Cepuch Kraków ZSP nr 16 – Szkoła Podstawowa nr 109 im. Kornela Makuszyńskiego
42. Daria Wojciechowska Strączno Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II
43. Aneta Woźniak-Ziółkowska Bogaczów Niepubliczny Zespół Szkolno-Przedszkolny Pronovo
44. Grażyna Zalewska-Vizauer Tuszów Narodowy Zespół Szkolno-Przedszkolny
45. Anna Żak Wrocław Szkoła Podstawowa nr 9 im. Wincentego Pola

 

Lista rezerwowa nauczycieli

1. Bogusława Cholewa-Gałuszka Cieszyn Szkoła Podstawowa Towarzystwa Ewangelickiego
2. Joanna Chałubiec Oława Szkoła Podstawowa nr 4 im. Jana Pawła II
3. Barbara Górska Rajkowy Zespół Szkół Kształcenia i Wychowania w Rajkowach
4. Aleksandra Bakiewicz Boleszkowice Zespół Szkół w Boleszkowicach

 

UWAGA!!! Ruszyła rekrutacja do II edycji projektu: „Myślę, decyduję, działam – finanse dla najmłodszych”!

Zapraszamy szkoły, nauczycieli (wychowawców klas pierwszych szkół podstawowych w roku szkolnym 2020/2021) oraz uczniów klas pierwszych szkół podstawowych do udziału w II edycji innowacyjnego projektu z zakresu edukacji finansowej pt. “Myślę, decyduję, działam – finanse dla najmłodszych”. Projekt jest realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej.

Celem głównym projektu jest wdrożenie programu edukacji finansowej (zgodnego z podstawą programową) autorstwa Prof. dr hab. Małgorzaty Żytko (Uniwersytet Warszawski), dr Aliny Kalinowskiej (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski) oraz Ewy Kruk (SKEF), przeznaczonego dla wybranych w drodze rekrutacji klas pierwszych – etap wczesnoszkolny. Projekt będzie realizowany w latach 2021-2023 w oparciu o przygotowane materiały dydaktyczne: pakiet dla ucznia i poradnik dla nauczyciela. Materiały mają pozytywne opinie oraz rekomendację.

Cele szczegółowe projektu to m.in. rozwój wiedzy i umiejętności finansowych uczniów poprzez umożliwienie dzieciom osobistego przeżycia sytuacji edukacyjnych związanych z zarządzaniem pieniędzmi, zdobywania doświadczeń przy rozwiązywaniu problemów, rozwój podstaw krytycznego myślenia uczniów dotyczącego konsekwencji podejmowania decyzji finansowych, ich znaczenia w życiu każdej osoby i rodziny oraz rozwój kompetencji zawodowych wśród nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej.

W ramach projektu uczniowie:

  • zdobędą wiedzę finansową, która uczyni ich bardziej świadomymi konsumentami,
  • wezmą udział w zajęć pozalekcyjnych:
  • w klasie pierwszej – 12 godz. lekcyjnych,
  • w klasie drugiej – 42 godz. lekcyjne,
  • w klasie trzeciej 26 godz. lekcyjnych,
  • łącznie: 80 godzin lekcyjnych w okresie (2021-2023),
  • otrzymają pakiety edukacyjne wraz z segregatorem,
  • wezmą udział w trzech konkursach,
  • otrzymają upominki oraz dyplomy na zakończenie zajęć.

W ramach projektu nauczyciele:

  • zdobędą unikalne doświadczenie edukatorów finansowych i zrealizują 80 godzin zajęć pozalekcyjnych w kolejnych 3 latach szkolnych (2021-2023) + 16 godz. lekcyjnych przeznaczonych na inne obowiązki w zakresie realizacji projektu.
  • otrzymają wynagrodzenie za 96 godzin w tym: (80 godz. prowadzonych zajęć z uczniami oraz 16 godz. poświęconych na inne obowiązki związane z udziałem w projekcie),
  • wezmą udział w warsztatach metodycznych on-line (17 godzin),
  • otrzymają pakiet edukacyjny oraz poradnik dla nauczyciela,
  • wezmą udział w dwudniowych warsztatach doszkalających,
  • wezmą udział w konkursie z nagrodami,
  • wezmą udział w seminarium podsumowującym projekt.

Proces rekrutacji nauczycieli będzie odbywać się w oparciu o następujące kryteria:

  • Udział w projektach z zakresu edukacji finansowej;
  • Ocena uzasadnienia chęci udziału w projekcie;
  • Odpowiedzi na pytania otwarte z zakresu edukacji finansowej.

Do II edycji projektu zostanie zrekrutowanych 44 nauczycieli, w tym nie więcej niż 5 będą to nauczyciele z I edycji, do których Organizator wyśle zaproszenia do udziału w projekcie.

Rekrutacja zostanie przeprowadzona w obszarze, co najmniej 6 województw:

  • pomorskiego,
  • zachodnio-pomorskiego,
  • warmińsko-mazurskiego,
  • mazowieckiego,
  • małopolskiego,
  • lubelskiego.

Zostanie stworzona lista rezerwowa zainteresowanych na wypadek ew. rezygnacji nauczyciela lub jego niemożności udziału w warsztatach metodycznych dla nauczycieli.

Wszyscy wybrani do projektu w procesie rekrutacji nauczyciele podpiszą za zgodą szkoły umowy zawierające m.in. obowiązki i prawa stron związane z realizacją działań projektu i osiąganiem założonych wskaźników.

Za rekrutację uczniów będą odpowiadali nauczyciele-wychowawcy.

Przystąpienie ucznia do udziału w projekcie będzie wymagało uzyskania zgody rodziców.

Termin nadsyłania zgłoszeń upływa 22 lutego 2021 roku.

Jeśli jesteście Państwo zainteresowani udziałem w projekcie prosimy o wypełnienie załączonego formularza zgłoszeniowego i przesłanie skanu na adres: ikarmasz@skef.pl  do dnia 22 lutego 2021 roku.

Osoby udzielające informacji nt. projektu:

  • Iwona Karmasz – tel.: 58 624 98 76; 695 981 034, e-mail: ikarmasz@skef.pl
  • Ewa Kruk – tel. 58 624 98 74, 603 222 041, e-mail: ekruk@skef.pl

formularz zgłoszeniowy II edycja

 

Zobacz poprzednią edycję