Czy umowa zlecenia podlega zajęciu komorniczemu w całości?

Do Ośrodka Doradztwa Finansowego i Konsumenckiego w Białej Podlaskiej zadzwonił Pan Robert, który otrzymał zawiadomienie o wszczęciu egzekucji komorniczej. Obawia się, że komornik zajmie mu całe wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia, bo słyszał, że umowa zlecenia nie jest chroniona prawem pracy i co w tej sytuacji może zrobić?

Co do zasady Pan Robert ma rację, ponieważ Kodeks Pracy reguluje kwestie dotyczące umów o pracę, natomiast umowa zlecenia jest umową cywilno-prawną i jest zawierana między zleceniodawcą a zleceniobiorcą. Dlatego, też osoba zatrudniona na podstawie takiej umowy nie podlega kodeksowi pracy i przepisom zawartym w art.  87¹, które mówią o kwotach wolnych od potrąceń. Kwestie dotyczącą pozostałych rodzajów umów w tym umowy zlecenia regulują przepisy kodeksu cywilnego. Oznacza to, komornik osobie, która jest zatrudniona na podstawie umowy zlecenia może zająć 100% wynagrodzenia i takie potrącenie będzie realizowane co miesiąc, aż do momentu całkowitej spłaty zadłużenia.

Czy to oznacza, że osoba, wobec której prowadzona jest egzekucja komornicza może zostać pozbawiona wszystkich środków do życia?  Niekoniecznie, ponieważ komornik zawsze zajmie 100% wynagrodzenia z umowy zlecenia, jeśli jest to dodatkowe źródło dochodu np. poza dochodem z umowy zlecenia dłużnik zatrudniony jest jeszcze na umowie o pracę lub pobiera świadczenia rentowe albo emerytalne.

Jednak w określonych sytuacjach, kiedy umowa zlecenie jest jedynym źródłem dochodu dłużnika, będzie można zastosować przepisy kodeksu postępowania cywilnego, a dokładnie art. 833 §2¹, który mówi o tym w jakich sytuacjach można zastosować przepisy wnikające z art. 87-87³ kodeksu pracy mówiące o kwocie wolnej od zajęcia i wysokości dopuszczalnego potrącenia, w przypadku innych świadczeń.

Z przepisu kodeksu postępowania cywilnego wynika, że jeżeli dłużnik spełni określone warunki to jego wynagrodzenie z umowy zlecenia nie będzie podlegało zajęciu w całości. Oznacza to, że do wynagrodzenia z umowy zlecenia będzie miała zastosowanie kwota wolna od zajęcia, jeśli:

• dłużnik jest osoba fizyczną,
• wynagrodzenie jakie otrzymuje dłużnik z tytułu umowy zlecenia jest jego jedynym źródłem dochodu lub utrzymania,
• wynagrodzenie z umowy zlecenia jest cykliczne i powtarzalne tzn., że regularnie, co miesiąc na konto z tego tytułu wpływa taka sama kwota (albo zbliżona),
• dochód z tytułu umowy zlecenia jest stały tzn. dłużnik musi być zatrudniony przynajmniej od kilku miesięcy (nie może to być praca dorywcza).

Jeżeli dłużnikowi uda się spełnić wszystkie powyższe warunki i będzie to mógł wykazać przed komornikiem, to jego wynagrodzenie będzie podlegało ochronie tak jak wynagrodzenie osób zatrudnionych na umowie o pracę. Oznacza to, że komornik nie zajmie takiej osobie całego wynagrodzenia z umowy zlecenia i będzie musiał potraktować taką umowę jak umowę o pracę. Będą miały wtedy zastosowanie przepisy kodeksu pracy mówiące o kwocie wolnej od zajęcia i wysokości maksymalnego potrącenia. Komornik będzie mógł dokonać potrącenia maksymalnie do wysokości 50% wynagrodzenia (długi inne niż alimentacyjne) i będzie musiał zostawić dłużnikowi co miesiąc równowartość najniższej krajowej, która zgodnie z przepisani nie podlega egzekucji. Najniższa krajowa w 2022 r. wynosi 3 010 zł brutto, czyli 2 363 zł netto.  Co ważne w przypadku egzekucji zobowiązań alimentacyjnych nie obowiązuje kwota wolna od zajęcia.

Co do zasady to na dłużniku spoczywa obowiązek udowodnienia, że spełnia przesłanki do potraktowania jego wynagrodzenia z umowy zlecenia jak umowy o pracę. Komornik wysyłając zawiadomienie do zakładu pracy zajmie 100 % takiego wynagrodzenia. Dłużnik po otrzymaniu od komornika zawiadomienia o wszczęciu egzekucji powinien niezwłocznie się z nim skontaktować i przedstawić dokumenty potwierdzające fakt, że dochód z umowy zlecenia jest jego jedynym dochodem, który ma charakter cykliczny i regularny. Najlepszym potwierdzeniem na to jest kopia umowy zlecenia oraz wyciąg z rachunku bankowego dłużnika. Jeżeli komornik mimo przedstawienia przez dłużnika dokumentów i spełnienia wszystkich warunków nadal będzie zajmował całe wynagrodzenie dłużnika to można złożyć skargę na czynności komornika.

Podstawa prawna:

1. Kodeks pracy (Dz.U.2020.1320)
2. Kodeks postepowania cywilnego (Dz.U.2021.1805)

Więcej na Pogotowie dla zadłużonych