Do ODFiK Kraków zadzwoniła pani Anna z pytaniem dotyczącym odrzucenia spadku po ogłoszeniu upadłości. W listopadzie 2020 roku Sąd ogłosił upadłość konsumencką wobec pani Anny. Dwa miesiące później zmarł jej ojciec, który był mocno zadłużony. Wszystkie jego dzieci nie wyłączając pani Anny, odrzuciły po nim spadek. Jednakże nasza Klientka zaczęła zastanawiać się czy podjęte przez nią działania nie zaszkodzą toczącemu się postępowaniu upadłościowemu.
W pierwszej kolejności trzeba sobie uświadomić czym jest spadek. Dla wielu osób spadek kojarzy się tylko z aktywami tzn. pieniędzmi, nieruchomościami i wartościowymi przedmiotami. Trzeba jednak być świadomym, że spadek to ogół praw i obowiązków, które miał spadkodawca, a więc i długi (np.: wynikające z zaciągniętych pożyczek, niespłaconego czynszu). Jeżeli spadkobierca przyjmie spadek na niego przechodzi obowiązek uregulowania takich zobowiązań.
Spadkobierca po śmierci spadkodawcy, czyli otwarciu spadku w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania, może zadecydować, czy:
- przyjmuje spadek wprost, czyli otrzymuje „aktywa” i „pasywa” w całości;
- przyjmuje z dobrodziejstwem inwentarza, czyli odpowiada za długi spadkowe do wartości majątku pozostawione po spadkodawcy;
- odrzuca spadek, czyli decyduje się nie przyjmować jakichkolwiek aktywów i tym samym nie jest odpowiedzialny za ewentualne długi.
Co w sytuacji, gdy osoba, która właśnie dowiedziała się o spadku jest w trakcie upadłości konsumenckiej?
Przepisy prawa upadłościowego są jednoznaczne:
Zgodnie z art.119 pr. up. Jeżeli do spadku otwartego po dniu ogłoszenia upadłości powołany zostaje upadły, spadek wchodzi do masy upadłości. Syndyk nie składa oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.
Jeżeli natomiast otwarcie spadku nastąpiło przed dniem ogłoszenia upadłości oświadczenie o przyjęciu czy odrzuceniu spadku może być złożone bez przeszkód i jest skuteczne.
W związku z tym czy zrzeczenie się spadku przez panią Annę było skuteczne? Odpowiedzi na to pytanie udziela nam art. 123 pr. up. Zgodnie z nim oświadczenie upadłego o odrzuceniu spadku lub zapisu windykacyjnego jest bezskuteczne w stosunku do masy upadłości, jeżeli zostało złożone po ogłoszeniu upadłości.
Podobnie nieważne będą wszelkie umowy dotyczące zbycia całości lub części spadku, jak również udziału spadkowego, jeżeli zawarte były po ogłoszeniu upadłości (art. 120 pr. up.).
W przypadku spadków „trudnych” prawo upadłościowe zezwala na ich wyłączenie z masy upadłości (art. 121 pr. up.). Dopiero po takim wyłączeniu osoba w upadłości może złożyć oświadczenie woli o zrzeczeniu się spadku (art. 122 pr. up.).
Zgodnie z art. 121 prawa upadłościowego:
- Jeżeli w skład spadku wchodzą wierzytelności i prawa wątpliwe co do istnienia lub możliwości ich wykonania, można wyłączyć spadek z masy upadłości.
- Spadek podlega wyłączeniu, jeżeli składniki majątkowe wchodzące w skład spadku są trudno zbywalne albo z innych przyczyn wejście spadku do masy upadłości nie byłoby korzystne dla postępowania upadłościowego.
- Postanowienie o wyłączeniu spadku z masy upadłości wydaje z urzędu sędzia-komisarz. Na postanowienie przysługuje zażalenie upadłemu i wierzycielom.
W związku z tym, że spadek nie został wyłączony z masy upadłości odrzucenie spadku przez panią Annę było bezskuteczne.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz.U. 2003 nr 60 poz. 535).
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93).
